Historia

Spółdzielczość bankowa na ziemiach polskich obchodzi już 150 lecie swego istnienia. Od początku swego istnienia wszystkie spółdzielnie oszczędnościowo – pożyczkowe łączył główny cel: walka z lichwą oraz, co było szczególnie istotne w okresie zaborów, działanie na rzecz utrzymania polskiego stanu posiadania i rozwoju polskiego społeczeństwa oraz walka o tożsamość narodową i niepodległość.

Rozwój spółdzielczości utrudniała polityka rządów państw zaborców.
Tym większe uznanie i podziw budzi upór i konsekwencja działaczy spółdzielczych z terenu Szczekocin i okolic, którzy mimo represji ze strony władz carskich, pokonywali liczne przeszkody i doprowadzili do założenia Towarzystwa Pożyczkowo – Oszczędnościowego w Szczekocinach dniu 06 września 1909 roku.

Pionierem spółdzielczości oszczędnościowo – pożyczkowej i duszą całego przedsiębiorstwa był lekarz dr Józef SANECKI wspierany ofiarnie przez szereg zaangażowanych działaczy w osobach: ks. proboszcza Franciszka KOMENDĘ, ks. Aleksandra SOKOŁOWSKIEGO, Tomasza GOŁĘBIOWSKIEGO, Ludmiła ZARĘBĘ, Ludwika NIWIŃSKIEGO, Michała GÓRSKIEGO, Antoniego CZŁONKOWSKIEGO, Józefa PASIERBIŃSKIEGO, a także Józefa CIESIELSKIEGO, Władysława MARCA, Stanisława BEKIERA i wielu, wielu innych, których nie sposób wymieniać.

W 1914 roku Towarzystwo liczyło 481 członków, a w latach następnych liczba członków przekroczyła 500 i taki stan utrzymywał się do roku 1920. W składzie osobowym członków Towarzystwa, oprócz mieszkańców Szczekocin, pojawia się coraz więcej rolników z okolicznych wsi oraz mieszkańców miasta narodowości żydowskiej, a także organizacji społecznych.

Aktywny rozwój Towarzystwa Pożyczkowo – Oszczędnościowego i jego szerokie uczestniczenie w życiu społecznym i gospodarczym miasta sprawiło, iż działalnością kredytową objęto także organizacje społeczne z których należy wymienić: Stowarzyszenie Spożywcze, czy Koło Polskiej Macierzy Szkolnej.

W 1992 roku Szczekociny odzyskały utracone po powstaniu styczniowym prawa miejskie. Do miasta włączono wówczas „Zarzecze” należące do gminy Moskorzew oraz tzw. „Nawsie” należące do gminy Rokitno. Stworzyło to doskonałe warunki do uruchomienia cegielni, tartaku parowego , elektrowni, gorzelni i czterech młynów wodnych. Nastąpił także dalszy rozwój rzemiosła i handlu. Liczba ludności Szczekocin z końcem lat 30-tych przekroczyła 6000 mieszkańców.

W tym też roku przyjęto nowy statut opracowany przez Polski Związek Rewizyjny Spółdzielni Kredytowych w Warszawie, przyjęto także nową nazwę „Bank Ludowy Spółdzielczy z nieograniczoną odpowiedzialnością”.

Działalnością Banku objęto południową część powiatu włoszczowskiego. Napłynęło wielu członków z miejscowości Drużykowa, Moskorzew, Irządze, Rokitno, Ołudza, Wólka Ołudzka, Przybyszów, Rożnica, Psary i Siedlisk, którzy wnieśli wiele inicjatywy i zaczęli poprzez swoich przedstawicieli wpływać na działalność kredytową Banku.

Wiosną 1928 roku doszło do wyraźnych rozdźwięków w środowisku spółdzielczym w Szczekocinach. Część działaczy skupiona w Banku Ludowym Spółdzielczym uważała, iż Bank ten zbyt mocno angażuje się w kredytowanie rolnictwa i w działalność społeczną, co ich zdaniem było sprzeczne z interesami miejscowego rzemiosła.

Znaczną rolę w całej tej sprawie odgrywały niewątpliwie ambicje i uprzedzenia działaczy. W rezultacie wyłoniła się grupa inicjatywna, która doprowadziła do utworzenia nowej organizacji spółdzielczej w mieście – Kasy Stefczyka.

Bank Ludowy Spółdzielczy z każdym czasem osiągał coraz lepsze efekty ekonomiczne, co pozwoliło wspierać finansowo rożne organizacje społeczne i inicjatywy podejmowane wówczas przez miejscowych działaczy.

W związku z rozwinięciem działalności Banku pojawił się problem odpowiedniego lokalu. Na podstawie decyzji organów samorządowych Banku zakupiono parcelę na wspólną własność Banku Ludowego Spółdzielczego i Okręgowego Stowarzyszenia Spożywców „Postęp”. Odczuwając ogromną potrzebę własnego budynku postanowiono jak najszybciej przystąpić do jego budowy powołując jednocześnie Komitet Budowy w składzie:

• Dr Józef Sanecki,
• Stanisław Bekier,
• Stanisław Jarmundowicz,
• Jan Lisowski i
• Jan Kasperczyk.

Wybrany Komitet zobowiązano do współpracy z Radą Nadzorczą i Zarządem Banku nad projektami budynku oraz wykonywaniem prac budowlanych.

Uroczyste założenie kamienia węgielnego i wymurowanie aktu erekcyjnego odbyło się 10 maja 1931 roku przy szerokim udziale społeczeństwa. Do udziału w uroczystościach zaangażowano miejscową orkiestrę strażacką, zamówiono fotografa, a w celach propagandowych sprowadzono również filmy.

Roboty budowlane Zarząd zlecał ubiegającym się rozpatrując liczne oferty. Wapno lasował Józef Fabijański. Firma M.J. Lenczer dostarczała drewno. Całość robót murarskich wykonywali miejscowi rzemieślnicy pod nadzorem Józefa Wojciechowskiego. Wykonywanie całości robót stolarskich zlecono Franciszkowi Wojciechowskiemu, a robót ślusarskich Władysławowi Kopeć. Malowania wnętrz budynku podjęli się Józef Nowak i Feliks Wasilewski.

W nowym budynku Bank Ludowy Spółdzielczy rozpoczął swą pracę 03 września 1933 roku. Na uroczystość otwarcia zaproszono proboszcza parafii Szczekociny, burmistrza miasta, starostę powiatu włoszczowskiego, miejscowego dziedzica Jana Ciechanowskiego, sędziego Sądu Grodzkiego, kierownika szkoły powszechnej, dyrektora Gimnazjum oraz przedstawicieli Kasy Komunalnej we Włoszczowie, Banku Rolnego w Kielcach, Banku Gospodarstwa Krajowego w Radomiu i Związku Spółdzielni Polskich w Warszawie.

W działalności Banku Ludowego Spółdzielczego pojawiły się także lata trudne. Okres kryzysu trwającego w latach 1929 – 1934 dotknął szczególnie polskie rolnictwo. Pojawiły się pierwsze kłopoty związane ze spłatą zaciągniętych kredytów. Z pomocą przyszła tu przede wszystkim decyzja o zastosowaniu konwersji wierzytelności rolniczych, stanowiących kwotę 287.077,- złotych:

• rozłożenie spłat pożyczek na okres 12 lat, z dwoma latami karencji,
• obniżenie oprocentowania,

Bank uzyskał również dopłaty Skarbu Państwa, a na zabezpieczenie płynności otrzymano pomoc kredytową w bankach centralnych sięgającą w roku 1937 kwoty 157.860,- złotych, w szczególności z założonego w tym celu Banku Akcentacyjnego.

Bank Ludowy Spółdzielczy liczył wówczas 1.340 członków. Jego suma bilansowa wynosiła w tym czasie 672.096,- złotych, wielkość kapitałów własnych zamykała się kwotą 270.000,- złotych, na książeczkach oszczędnościowych pozostawało zdeponowanych 213.158,- złotych, a kwota udzielonych pożyczek wynosiła 501.495,- złotych. Osiągnięcia te pozwały zaliczyć Bank Ludowy Spółdzielczy do grupy s i l n y c h finansowo Banków.

Bank zainteresował się wówczas organizacją spółdzielczości mleczarskiej przekazując z nadwyżki bilansowej kwotę 300,- złotych na zasilenie funduszu Spółdzielni Mleczarskiej, która dzięki temu, o czym mało kto dziś pamięta, została w Szczekocinach założona i rychło rozwinęła swoją działalność. Godnym podkreślenia jest fakt, że Bank przyjął wówczas własną politykę, wspierania rozwoju spółdzielczości mleczarskiej i spółdzielczości spożywców, która była realizowana do wybuchu II wojny światowej.

03 września 1939 roku po zajęciu miasta przez wojska niemieckie okupant przystąpił do systematycznego niszczenia wszystkich zabudowań. Spaleniu uległ także budynek Banku Spółdzielczego. Pożar przetrwały jedynie dokumenty złożone w skarbcu wraz z częścią gotówki.

Jesienią 1939 roku sytuacja materialna ludności była zazwyczaj trudna. Brak pomieszczeń mieszkalnych, warsztatów pracy, odzieży i wyżywienia był szczególnie niebezpieczny w obliczu zbliżającej się zimy.

Dzięki staraniom pracowników Banku przystąpiono bezzwłocznie do odbudowy spalonego budynku.

Zarządy Banku Ludowego Spółdzielczego oraz nie zniszczonej Kasy Stefczyka postanowiły przyjąć wspólne zasady działania:

1. Umożliwić wkładcom jak najszybsze podjęcie oszczędności,
2. Przyjść z pomocą kredytową członkom, którzy najbardziej ucierpieli podczas działań wojennych,
3. Udzielić prolongaty oraz stworzyć dogodniejsze warunki spłaty pożyczek dawnych,
4. Zabiegać w jednostkach nadrzędnych o kredyty niezbędne do realizacji wyżej wspomnianych celów.

Kasa Stefczyka w Szczekocinach pod kierownictwem ówczesnego zarządu rozpoczęła działalność już 18-go października 1939 roku.

Jej pierwsze operacje dotyczyły między innymi wypłat wielu zapomóg ze środków wspomnianego już Funduszu Pośmiertnego dla Rodzin zmarłych Członków.

„Kasa” wspierała finansowo również:

• Fundusz Niesienia Pomocy Biednym Dzieciom,
• Komitet Niesienia Pomocy Biednym,
• Radę Główną Opiekuńczą oraz
• Odbudowę szkoły i plebani.

Kasa Stefczyka i Bank Ludowy Spółdzielczy w Szczekocinach musiały należeć do Związku Rewizyjnego Spółdzielni Generalnej Guberni mającego Centralę w Krakowie.

Zarówno Centrala Związku jak i jej terenowe Oddziały miały swoich komisarzy niemieckich.

Niezależnie od tego utworzony został przez Niemców Urząd Nadzoru Bankowego, którego pełnomocnik zasiadywał przy Centrali Związku i nadzorował zarówno działalność spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych jak i Związku.

Nie wolno było wówczas bez jego zgody np.:

• wypłacać wkładów oszczędnościowych,
• zwoływać zebrań, co później było całkowicie zabronione,
• przekraczać ustalonych rozmiarów udzielania pożyczek.

Polityka okupanta zmniejszyła znaczenie możliwości pomocy kredytowej dla ludności. Do dyspozycji członków pozostawały jedynie środki na krótkoterminową pomoc w zakresie produkcji rolnej, w ramach czego wspierano:

• zakup nawozów sztucznych
• narzędzi rolniczych
• inwentarza.

Udzielone na ten cel pożyczki musiały być spłacone po dokonaniu zbiorów i sprzedaży płodów rolnych.

Okupant wyznaczał także dla wszystkich spółdzielni oszczędnościowo-pożyczkowych odpowiednie kryteria podziału czystych nadwyżek bilansowych, zgodnie z którymi należało:

• 10% przeznaczyć na fundusz zasobowy,
• 40% na popieranie rolnictwa,
• 50% na zasilenie funduszu rezerwowego spółdzielni.

Po ukończeniu remontu budynku zniszczonego działaniami wojennymi Bank Ludowy Spółdzielczy z końcem 1943 roku rozpoczął swą działalność. Po dokonaniu pełnej inwentaryzacji ustalono, iż zadłużenie członków stanowiło 414.660 złotych, z czego połowę stanowiły pożyczki zaległe. W 1944 roku w Banku pracowały tylko 3 osoby:

• dyrektor – Stanisław Bekier
• kierownik – Władysław Kowalik
• księgowy – Jan Żeromski

bowiem pozostali pracownicy (księgowy-Wolski, Stanisława Chmielewska, Jadwiga Robakówna i Pan Tomaszewski) byli przymusowo zatrudnieni przy budowie okopów niemieckich.

28 listopada 1944 roku Bank Ludowy Spółdzielczy został przeniesiony do lokalu Magistratu, ponieważ władze niemieckie w odrestaurowanym budynku bankowym urządziły koszary dla oddziału SS.

Zmiana lokalu wpłynęła znacznie na zmniejszenie obrotów Banku oraz na zwłokę w spłacaniu pożyczek.

Bilans za ostatni rok okupacji Bank Ludowy Spółdzielczy w Szczekocinach zamknął sumą 960.670,- złotych, a odnotowana strata sięgnęła kwoty 5.349,- złotych, która powstała głównie w wyniku:

• odstąpienia od egzekucji pożyczek zaległych oraz
• udzielanej pomocy finansowej mieszkańcom miasta, w tym członkom Ruchu Oporu.

Po zakończeniu II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej Rada Nadzorcza Banku Ludowego Spółdzielczego w Szczekocinach odbyła posiedzenie 17-go marca 1945 roku. Rada Nadzorcza dokonała także ustalenia i oszacowania strat powstałych w czasie działań wojennych i okupacji hitlerowskiej, kiedy to Bank Ludowy Spółdzielczy stracił prawie całe wyposażenie biurowe, maszyny do pisania i liczenia, powielacz, poważnym uszkodzeniom uległ odremontowany po pożarze w 1939 roku budynek Banku, uszkodzony został skarbiec i kasa ogniotrwała. Całość start obliczono na sumę 182.664,- złotych.

Bolesnym wydarzeniem dla działaczy i pracowników Banku była śmierć założyciela i długoletniego Prezesa Zarządu dr-a Józefa SANECKIEGO, którego pogrzeb przy bardzo licznym udziale społeczeństwa odbył się 21 kwietnia 1945 roku.

Na miejsce zmarłego członka Zarządu powołano długoletniego pracownika Banku Władysława Kowalika.  

W marcu 1945 roku wznowiła swą działalność również Kasa Stefczyka w Szczekocinach. Na szczęście podczas działań wojennych jej lokal nie uległ zniszczeniu.

„Kasa” borykała się z różnymi trudnościami, a przede wszystkim z brakiem środków na bieżącą działalność kredytową, co spowodował fakt nie wymieniania 90.000,- złotych Banku Emisyjnego na banknoty Narodowego Banku Polskiego.

Lustracje przeprowadzone w Kasie Stefczyka krytycznie odniosły się do samego faktu istnienia dwu spółdzielczych organizacji oszczędnościowo-pożyczkowych w mieście. Wydział rewizyjny Banku Gospodarstwa Spółdzielczego w Kielcach kilkakrotnie zalecał rozważenie połączenia Kasy Stefczyka z Bankiem Ludowym Spółdzielczym w Szczekocinach. W rezultacie 15-go września 1948 roku wystosował pismo do Kasy Stefczyka, którego treść brzmiała następująco:

„Zgodnie z planem sieci Gminnych Kas Spółdzielczych Wasza Spółdzielnia ma być połączona z Bankiem Ludowym Spółdzielczym w Szczekocinach, z tym że:

1. Spółdzielnią przejmującą będzie Bank Ludowy Spółdzielczy w Szczekocinach,
2. Podstawę prawną będzie stanowił statut Banku Ludowego Spółdzielczego w Szczekocinach,

3. Podstawą finansową będą bilanse łączących się spółdzielni sporządzone na dzień 31 grudnia 1947 roku, sprawdzone podczas rewizji.

Należy przeto w jak najkrótszym czasie zwołać Walne Zgromadzenie członków celem podjęcia wyżej wymienionych uchwał. O terminie prosimy nas powiadomić”.

Ostateczną decyzję Walne Zgromadzenie członków Kasy Stefczyka podjęło w dniu 24 października 1948 roku w obecności przedstawiciela Banku Gospodarstwa Spółdzielczego i ówczesnych władz politycznych miasta.

Połączenie Banku Ludowego Spółdzielczego i Kasy Stefczyka w Szczekocinach było nie wątpliwie korzystnym pociągnięciem dla sprawy zjednoczenia i umocnienia spółdzielczości bankowej.

Na mocy zarządzeń administracyjnych ograniczono również teren działania Banku Ludowego Spółdzielczego w Szczekocinach do obszaru miasta Szczekociny i gmin: Rokitno, Moskorzew i Irządze. Członkowie innych gmin musieli wypowiedzieć swoje udziały w terminie statutowym i przenieść się do swoich jednostek bankowych. Z liczby 1.178 członków banku i 750 członków Kasy Stefczyka pozostało po połączeniu 1.599 członków.

W wyniku dalszych decyzji administracyjnych Bank mógł udzielać pożyczek tylko mało- i średniorolnym chłopom, zwłaszcza na zasiewy, orki, żniwa, nawozy, narzędzia rolnicze i budownictwo inwentarskie. Każdy wniosek musiał być zaopiniowany przez Związek Samopomocy Chłopskiej, a egzekucję zaległych należności dokonywano za pośrednictwem Urzędów Gminnych. Centralą Banku Ludowego Spółdzielczego ściśle nadzorującą realizację planów i wykonanie poleceń stał się Państwowy Bank Rolny.

Mimo tych ograniczeń i trudności suma bilansowa Banku Ludowego Spółdzielczego na koniec 1948 roku przekroczyła 5.000.000,- złotych, straty wojenne zostały całkowicie pokryte, a uzyskana nadwyżka bilansowa wyniosła 57.104,- złotych.

Uzyskane przez Bank wyniki plasowały go na jednym z czołowych miejsc w województwie kieleckim.  

Działając w oparciu o przepisy dekretu o reformie bankowej z dnia 25 października 1948 roku oraz postanowienia zawarte w Zarządzeniu Ministra Skarbu z dnia 04 stycznia 1950 roku władze Banku Ludowego Spółdzielczego w Szczekocinach w połowie 1950 roku przyjęły nowy statut i przekształciły Bank w Gminną Kasę Spółdzielczą w Szczekocinach.

Wprowadzenie zmian reformą bankową spowodowało, iż szereg funkcji Gminnej Kasy Spółdzielczej przyjęła powołana w Szczekocinach filia Narodowego Banku Polskiego, która za swoją siedzibę obrała lokal w budynku Gminnej Kasy Spółdzielczej wstawiając do niego swoje wyposażenie.

Gminna Kasa Spółdzielcza w Szczekocinach została objęta ścisłym nadzorem Narodowego Banku Polskiego w ocenie którego, co oficjalnie stwierdzono, praca „GKS” przebiega dobrze. Bardzo dobrze oceniano również pracę Zarządu i ówczesnego Kierownika Władysława Kowalika.

W wyniku tej oceny Gminnej Kasie Spółdzielczej w Szczekocinach zezwolono, niejako w nagrodę, udzielać kredytów dla rzemiosła, co dotychczas pozostawało w gestii NBP.

Rozszerzenie kompetencji zbiegło się z nową polityką państwa w zakresie kredytowania, która wynikała z uchwały KC PZPR i NK ZSL w sprawie węzłowych zadań rolnictwa. Działalność kredytową kierowano na ściśle określone cele, głównie na rozwój i kontraktację produkcji roślinnej i zwierzęcej.

Gminna Kasa Spółdzielcza coraz bardziej wrastała w środowisko Szczekocin, uzyskując duże zaufanie swoich członków i całego społeczeństwa. Nastąpił znaczny wzrost wkładów oszczędnościowych. Największą grupę oszczędzających, bo aż 85% stanowili rolnicy, około 10% rzemieślnicy, a na inne grupy ludności przypadało zaledwie 5% zdeponowanych oszczędności, z czego 1% stanowiły organizacje społeczne i samorządy szkolne. Pod koniec 1960 roku średnio na jedną książeczkę oszczędnościową przypadało prawie 1.100,- złotych.

Rozszerzenie działalności Gminnej Kasy Spółdzielczej sprawiło, że jej sytuacja ekonomiczna z dnia na dzień stawała się coraz lepsza.

Przywrócone prawa spółdzielcze owocowały wzrostem członków, zwiększeniem funduszy własnych, obrotów i zysków. Wysokość wypracowanych nadwyżek bilansowych pozwalała na przekazywanie znacznych środków na cele społeczne, a w szczególności:

• zakup instrumentów muzycznych dla 7 orkiestr strażackich z terenu działania GKS,
• budowę Domu Strażaka w Szczekocinach 2-krotnie przekazano kwotę po 6.000,- złotych,
• organizowano i finansowano koszty wycieczki dla pracowników i działaczy samorządowych Kasy,
• przekazano znaczne środki na budowę Domu Chłopa w Warszawie,

• kilkakrotnie przekazywano znaczące kwoty na budowę szkół w ramach realizacji hasła: „1000 szkół na 1000-lecie państwa polskiego”.

Na V-tym Wojewódzkim Zjeździe Spółdzielni Oszczędnościowo-Pożyczkowych w Kielcach odbytym w październiku 1961 roku wymieniono Radę Nadzorczą Gminnej Kasy spółdzielczej w Szczekocinach na pierwszym miejscu za osiągnięte wyniki ekonomiczne, zainteresowanie gospodarką budżetową i wspieranie rozwoju środowiska.

VIII Plenum KC PZPR oraz wspólna uchwała KC PZPR i NK ZSL stworzyły sprzyjające perspektywy dla rozwoju rolnictwa.

Rozpoczęła się także odnowa spółdzielczości oszczędnościowo-pożyczkowej, w rezultacie której, 12 marca 1961 roku na Zebraniu Przedstawicieli członków Gminnej Kasy Spółdzielczej w Szczekocinach przyjęto nowy statut, a wraz z nim zmieniono nazwę spółdzielni na Bank Spółdzielczy w Szczekocinach.

Terenem działania Banku oprócz miasta Szczekociny stały się gminy:

• Rokitno,
• Goleniowy,
• Irządze,
• Bodziejowice,
• Nakło i
• Moskorzew.

Zgodnie z przyjętymi założeniami, programowym celem Banku Spółdzielczego w Szczekocinach było wspieranie rozwoju gospodarczego wsi poprzez:

• krzewienie idei oszczędności i gospodarności,
• prowadzenie działalności kredytowej,
• świadczenie usług kasowo - rozliczeniowych,
• prowadzenie działalności wychowawczej i kulturalno - oświatowej.

Jednym z głównych partnerów Banku były Kółka Rolnicze, które objęte doradztwem w zakresie organizacji gospodarki finansowej otrzymały od Banku sprawną obsługę kasowo-rozliczeniową.

Wielu członków Banku było wówczas członkami Kółek Rolniczych, którzy w coraz większym stopniu korzystali z usług finansowych Banku, a w szczególności z kredytów na zakup nowoczesnych maszyn rolniczych, ciągników i samochodów.

Bardzo atrakcyjnym wówczas produktem bankowym stały się, udzielane w formie bezgotówkowej, kredyty na zakup artykułów trwałego użytku w systemie sprzedaży ratalnej.

Bank podejmował także obsługę kasowo - rozliczeniową instytucji i przedsiębiorstw, związanych z gospodarką rolną, działających na terenie miasta i okolicznych miejscowości.

Bank Spółdzielczy w Szczekocinach coraz bardziej wzbogacał formy oszczędzania. Do najbardziej atrakcyjnych należały książeczki oszczędnościowe premiowane premiami pieniężnymi i ciągnikami rolniczymi URSUS. W banku coraz częściej gromadziły swoje oszczędności Spółdzielcze Uczniowskie i Szkolne kasy Oszczędności rywalizując miedzy sobą o liczne nagrody fundowane przez Bank w organizowanych konkursach.

Istotnym osiągnięciem okresu lat sześćdziesiątych było utworzenie filii Szczekocińskiego Banku Spółdzielczego w Irządzach. Jej siedzibę zlokalizowano w prywatnym domu Pana Bolesława Bryła, który przyjął też pracę na stanowisku Kierownika Filii. Funkcję kasjera w zorganizowanej placówce Banku powierzono Pani Marii Kusaj, a stanowisko likwidatora Pani Mariannie Kaśkosz (później żona ówczesnego prezesa zarządu banku Mieczysława Pytlarz).

Pełnomocnikiem Zarządu na teren gminy w Irządzach został długoletni działacz Banku – Pan Bolesław Kamiński, a następnie, w związku z jego chorobą, Pan Tadeusz Kot.

1 czerwca 1975 roku wprowadzono w całym kraju dwustopniową strukturę władz i administracji terenowej. Miasto i gmina Szczekociny znalazła się w granicach województwa częstochowskiego. Powołany 01 lipca tegoż roku Bank Gospodarki Żywnościowej stał się centralną organizacją Banków Spółdzielczych. Na mocy obowiązującej nowej ustawy Prawo Bankowe, na barki Banków Spółdzielczych w całym kraju, spadł obowiązek dostosowania swoich statutów do obowiązujących przepisów prawa.

Bank Spółdzielczy w Szczekocinach był jednym z 56 banków spółdzielczych funkcjonujących w województwie częstochowskim. Dużym przeżyciem dla działaczy bankowych stała się w tym okresie utrata Filii w Irządzach, co nastąpiło po likwidacji gminy w Irządze. W wykazie podstawowych zadań Banku zapisano pełną i samodzielną obsługę pieniężno-kredytową i rozliczeniową społeczeństwa miasta i gminy Szczekociny, a także ewidencję sprzedanych produktów rolnych dla celów emerytalnych rolników i sprzedaż państwowych nieruchomości rolnych rolnikom indywidualnym.

W związku z przejściem na emeryturę ówczesnego Dyrektora Banku Pana Jana Sygała, początkiem 1979 roku Rada Nadzorcza powierzyła obowiązki Dyrektora Banku Mieczysławowi Pytlarz, który później zostaje Członkiem Zarządu Banku.

Nowe kierownictwo Banku wiele uwagi poświęcało prawidłowej realizacji polityki kredytowej państwa jak też właściwemu gospodarowaniu majątkiem Banku. Działalność kredytowa stała się wszechstronna i szeroko rozwinięta. Prawie wszyscy rolnicy korzystali wówczas z bardzo pomocnych kredytów obrotowych przeznaczonych na nakłady związane z bieżącą produkcją rolną. Bank zwiększył pulę środków na kredyty inwestycyjne, a w szczególności:

• budownictwo produkcyjne (chlewnie, obory, owczarnie),
• modernizację istniejących obiektów produkcyjnych,
• budownictwo mieszkaniowe na wsiach i w mieście,
• zakup ciągników i maszyn rolniczych,
• zakup nieruchomości rolnych.

Bardzo dobre warunki kredytowania, niskie oprocentowanie (od 3 do 8%) i długi okres spłaty (do 30 lat), wzbudzały duże zainteresowanie ludności.

Ważną grupę kredytów stanowiły kredyty dla rzemiosła, związane z uruchomieniem nowych zakładów rzemieślniczych: budową obiektów, zakupem wyposażenia, zmianą technologii, zmianą rodzaju produkcji, itp..

Do priorytetów w działalności Banku wpisano kredytowanie zakupu artykułów przemysłowych (AGD, TRV, mebli, itp.) w systemie sprzedaży ratalnej dla młodych małżeństw.

Odrębną grupę kredytów stanowiły środki przeznaczone dla członków banku na cele konsumpcyjne (pilne potrzeby płatnicze).

W parze z rozwojem działalności kredytowej następował rozwój działalności oszczędnościowej. Bank Spółdzielczy w Szczekocinach pod względem wielkości zgromadzonych środków na rachunkach oszczędnościowych zajmował nieprzerwanie jedną z czołowych pozycji w byłym województwie częstochowskim.

Z chwilą reaktywowania gminy w Irządzach Bank Spółdzielczy w Szczekocinach, początkiem 1983 roku, przejmuje od byłego Banku Spółdzielczego w Lelowie utraconą przed laty Filię w Irządzach nadając jej status Oddziału Banku.

Na siedzibę Oddziału w Irządzach wybrano lokal w budynku miejscowej Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, która następnie stała się jednym z pierwszych klientów tego Oddziału.

Na stanowisko kierownika Oddziału Banku powołano wówczas Pana Jana Figielskiego, funkcję księgowej objęła Kazimiera Karoń, kasjerem została Zofia Koper, działalności kredytową powierzono Grażynie Sikora, odpowiedzialnym za rozliczenia i gromadzenie oszczędności uczyniono Annę Hart, a prowadzenie ewidencji sprzedaży produkcji rolnej dla celów emerytalnych rolników i sprzedaż gruntów państwowych nieruchomości rolnych powierzono Małgorzacie Koper.

Działając w nowej strukturze Bank Spółdzielczy w Szczekocinach osiągał dobre wyniki ekonomiczne, co pozwoliło zgodnie z tradycją popierać finansowo liczne inicjatywy społeczne.

W latach 1979-1984, zgodnie z decyzją zarządu i rady nadzorczej Banku dokonano gruntowego remontu budynku centrali Banku w Szczekocinach:

• zmieniono pokrycie dachowe,
• odnowiono elewację zewnętrzną,
• wykonano centralne ogrzewanie,
• dokonano przebudowy wnętrz, co usprawniło obsługę klientów i poprawiło warunki pracy załogi,
• uporządkowano także ogrodzenie i posesję.

W wyniku inicjatywy działaczy bankowych z terenu gminy w Irządzach oraz staraniom dyrektora Banku Mieczysława Pytlarz rozpoczęto działania przygotowawcze do budowy własnego budynku dla potrzeb tamtejszego Oddziału. Występujące wówczas trudności związane z lokalizacją nowego obiektu w Irządzach doprowadziły w ostateczności do wykupu nieruchomości wraz z budynkiem stanowiącej własność Państwa Stanisława i Władysławy Skorupa. Gruntowna przebudowa budynku - adaptacja na potrzeby działalności bankowej trwała niespełna rok. Stworzono bardzo dobre warunki pracy i obsługi klientów Banku. Powstała sala operacyjna z boksami kasowymi, skarbiec, pomieszczenia dla dyrektora, pracownika kredytowego i pomieszczenia zaplecza. Uroczyste otwarcie Oddziału Banku i przeniesienie działalności do nowej siedziby nastąpiło początkiem września 1988 roku. W uroczystości uczestniczyli licznie członkowie Banku, pracownicy, członkowie zarządu i rady nadzorczej, przedstawiciele samorządu gminy oraz zaproszeni goście: delegacje sąsiednich banków spółdzielczych, miejscowych zakładów pracy i Banku Gospodarki Żywnościowej.

Trudna sytuacja gospodarcza Polski, hiperinflacja i dokonane zmiany polityczne w 1989 roku spowodowały konieczność transformacji gospodarczej. Wprowadzenie mechanizmów gospodarki rynkowej i zastosowanie przez ówczesnego ministra finansów Leszka Balcerowicza terapii antyinflacyjnej spowodowało bardzo trudną sytuację ekonomiczną i społeczną całego społeczeństwa. Wprowadzono bardzo wysokie miesięczne oprocentowanie kredytów, w tym kredytów udzielonych dawniej, co spowodowało bardzo trudną sytuację finansową przeważającej większości klientów naszego Banku.

Obawy społeczeństwa przed dalszymi działaniami Rządu doprowadziły do gwałtownego przyspieszenia spłaty znacznej części dotychczas zaciągniętych kredytów.

W krótkim czasie spadła dochodowość Banku. Pojawiły się pierwsze kłopoty z terminową spłatą zaciągniętych kredytów, które w następnych latach poddane zostały restrukturyzacji.

Zgodnie z ustawą Sejmu RP z dnia 20 stycznia 1990 roku o zmianach w organizacji i działalności spółdzielczości Bank Gospodarki Żywnościowej zaprzestał wykonywania funkcji centralnego związku spółdzielczego wobec banków spółdzielczych, a Bank Spółdzielczy w Szczekocinach podjął natychmiastowe działania organizacyjne.

Przeprowadzono zebrania we wszystkich grupach członkowskich na których obok podstawowych zadań statutowych wybrano nowych delegatów na Zebranie Przedstawicieli członków Banku. W dniu 23 marca 1990 roku na zwołanym Zebraniu Przedstawicieli dokonano wyboru nowej Rady Nadzorczej, a następnie nowo wybrana Rada Nadzorcza powołała nowy Zarząd Banku Spółdzielczego.

Działając na podstawie przepisów ustawy Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 sierpnia 1991 roku Zebranie Przedstawicieli Banku Spółdzielczego w Szczekocinach początkiem grudnia 1991 roku dokonało waloryzacji udziałów członkowskich przeznaczając na ten cel środki z funduszu zasobowego, co pozwoliło znacznie zrekompensować naszym członkom korzyści z tytułu posiadanych udziałów.

Dokonane w latach następnych zmiany Prawa Bankowego i prowadzony nadzór nad działalnością banków przez Narodowy Bank Polski wyznaczały kierunek działania zmierzający do umocnienia kapitałowego banków spółdzielczych.

Rozpoczął się oddolny proces tworzenia Banków Zrzeszających Banki Spółdzielcze w efekcie czego Bank Spółdzielczy w Szczekocinach wspólnie z innymi bankami spółdzielczymi tworzył Gospodarczy Bank Południowo – Zachodni we Wrocławiu. Zgodnie z postanowieniami zarządu i rady nadzorczej Banku na zakup akcji tworzonego Banku GBP-Z S.A. przeznaczono kwotę 15.000,- złotych. Po jej wniesieniu Bank Spółdzielczy w Szczekocinach otrzymał z Funduszu Kapitałowego dokapitalizowanie stanowiące kwotę 15.000,- złotych będącą równowartością wykupionych akcji. Za otrzymaną kwotę bank wykupił dalsze akcje Banku GBP-Z S.A., co stanowi łączne zaangażowanie na kwotę 30.000,- złotych .

Spadek dochodowości Banku jaki zaznaczył się na początku okresu transformacji gospodarczej i pozostająca w dyspozycji Banku duża nadwyżka oszczędności nad kredytami spowodowała działania Zarządu Banku w kierunku racjonalnego zagospodarowania istniejącej nadpłynności finansowej, poprzez wejście z szeroką oferta kredytową na rynek miasta Zawiercie.

W efekcie przeprowadzonych symulacji i analiz ekonomicznych Rada Nadzorcza Banku na posiedzeniu w dniu 09 maja 1993 roku zatwierdziła propozycję prezesa zarządu Mieczysława Pytlarz i postanowiła uruchomić Oddział Banku Spółdzielczego w Zawierciu.

Na siedzibę Oddziału postanowiono wykupić budynek położony w centrum miasta, przy ul. Paderewskiego 12 A od Kombinatu Budowy Maszyn „BUMAR-ŁABĘDY” w Zawierciu za cenę 110.000,- złotych, a następnie poddać go modernizacji i dostosować do potrzeb Banku.

Rozpoczęcie działalności w nowocześnie urządzonym obiekcie Oddziału Banku nastąpiło w połowie października 1993 roku. Na uroczystość otwarcia Oddziału Banku licznie przybyli okoliczni mieszkańcy miasta, przedstawiciele władz samorządowych miasta Zawiercie, zaproszeni goście oraz członkowie rady nadzorczej, zarządu i pracownicy Banku. Uroczystość poprzedziła msza święta podczas której dokonano poświęcenia obiektu.

Na pierwszego kierownika nowej placówki powołano Pana Jana Sygiet, obowiązki głównej księgowej powierzono Ewie Mróz, za rozwój działalności kredytowej uczyniono odpowiedzialną Urszulę Słomka, kasjerem oddziału została Małgorzata Gębarska, a działalność oszczędnościowa Oddziału spoczęła w gestii Marii Leśniak.

Działalność nowej placówki w Zawierciu cieszyła się dużym zainteresowaniem mieszkańców miasta oraz instytucji. Początkiem 1994 roku ofertę obsługi finansowej złożył Oddziałowi Rejonowy Urząd Pracy w Zawierciu. Zgodnie z podpisaną umową obsługa finansowa Rejonowego Urzędu Pracy musiała być prowadzona w siedzibie Urzędu. Zgodnie z decyzją zarządu banku Oddział Banku uruchomił Punkt Kasowy, którego celem było dokonywanie wypłat zasiłków dla osób bezrobotnych, udzielanych przez RUP pożyczek oraz innych świadczeń. Dzięki uruchomieniu punktu kasowego pracę znalazło dwóch kasjerów: Dorota Matysik i Barbara Madej.

24 czerwca 1994 roku z pomocą bankom spółdzielczym przyszła uchwalona przez sejm III RP ustawa o restrukturyzacji BGŻ i Banków Spółdzielczych, która zapoczątkowała proces tworzenia Banków Regionalnych i zrzeszania się w nich banków spółdzielczych.

Nadzwyczajne zebranie Przedstawicieli członków Banku Spółdzielczego w Szczekocinach obradujące w dniu 11 grudnia 1994 roku postanowiło, przystąpić wspólnie z innymi bankami spółdzielczymi do tworzenia Małopolskiego Banku Regionalnego S.A. w Krakowie i wpłacić na kapitał akcyjny kwotę 75.000,- złotych. Powołany przez banki spółdzielcze Małopolski Bank Regionalny stał się Bankiem Zrzeszającym dla banków spółdzielczych regionu małopolskiego i śląskiego. Bank Spółdzielczy w Szczekocinach, podobnie jak inne banki spółdzielcze, otrzymał pomoc organizacyjną i prawną niezbędną dla dalszego bezpiecznego prowadzenia działalności bankowej. Kierownictwo Małopolskiego Banku Regionalnego z dużym zaangażowaniem i pełną determinacją pracowało na rzecz zrzeszonych banków spółdzielczych, co w rezultacie zintegrowało zrzeszenie i umocniło ekonomicznie banki spółdzielcze. Wiele banków spółdzielczych zrzeszonych w Małopolskim Banku Regionalnym miało jednak problemy kapitałowe. Osiągnięcie wymaganego progu 300.000,- EURO sprawiało mniejszym bankom spółdzielczym dużo trudności. Rozpoczął się proces łączeniowy banków spółdzielczych. Bank Spółdzielczy w Szczekocinach posiadał wówczas dobrą sytuację kapitałową i mógł przejawiać inicjatywę banku przejmującego. W listopadzie 1999 roku ówczesny Bank Spółdzielczy w Kroczycach zwrócił się do Banku Spółdzielczego w Szczekocinach o połączenie się obu banków. Zaproponowano, aby Bank Spółdzielczy w Szczekocinach był bankiem przejmującym a Bank Spółdzielczy w Kroczycach bankiem przejmowanym. Początkiem grudnia 1999 roku Nadzwyczajne Zebrania Przedstawicieli członków podjęły stosowne uchwały o połączeniu się obu banków. Uchwalono, że podstawą prawną funkcjonowania nowej struktury będzie Statut Banku Spółdzielczego w Szczekocinach a podstawą finansową zweryfikowane bilanse łączących się banków. Terminem połączenia był 01 styczeń 2000 rok. Bank Spółdzielczy w Kroczycach wniósł do Banku Spółdzielczego w Szczekocinach kapitał w kwocie 186.388,57 złotych, a liczba członków Banku po fuzji zwiększyła się o 797 udziałowców. Przyłączony Bank został przekształcony w Oddział Banku Spółdzielczego w Szczekocinach.

7 grudnia 2000 roku Sejm Rzeczpospolitej Polski wydał ustawę o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających. Wprowadziła ona bardzo rygorystyczne dla banków spółdzielczych wymogi kapitałowe. Bankom spółdzielczym zrzeszonym w banku zrzeszającym wyznaczono osiągnięcie 1.000.000,- EURO do końca 2010 roku. Osiągnięciem wyznaczonego progu kapitałowego dla wielu banków spółdzielczych okazało się niemożliwe. Znaczna część banków spółdzielczych kontynuowała proces łączeniowy lub ubiegała się w Banku Zrzeszającym o pożyczki podporządkowane przeznaczone na zwiększenie kapitałów.

W miesiącu maju 2001 roku wolę połączenia z Bankiem Spółdzielczym w Szczekocinach wykazał ówczesny Bank Spółdzielczy we Włodowicach w związku z jego trudną sytuacją ekonomiczną. Miesiąc później Zebranie Przedstawicieli Banku Spółdzielczego we Włodowicach podjęło Uchwałę o połączeniu z Bankiem Spółdzielczym w Szczekocinach. Mimo woli połączenia się obydwu banków spółdzielczych Komisja Nadzoru Bankowego w Warszawie nie wyraziła zgody na połączenie Banku Spółdzielczego we Włodowicach z Bankiem Spółdzielczym w Szczekocinach. W następstwie tej decyzji Komisja Nadzoru Bankowego podjęła decyzję o zawieszeniu działalności Banku Spółdzielczego we Włodowicach i wystąpiła z wnioskiem do Sądu o ogłoszenie upadłości przedsiębiorstwa bankowego. Decyzja Komisji Nadzoru Bankowego spowodowała, że gmina Włodowice została pozbawiona obsługi bankowej.

Zarząd Banku Spółdzielczego w Szczekocinach korzystając z przychylności Wójta Gminy we Włodowicach Pana Krzysztofa Szlachta postanowił wynająć pomieszczenie w budynku Urzędu Gminy i uruchomić filię Banku. W dniu 23 sierpnia 2001 roku odbyło się uroczyste otwarcie i poświęcenie siedziby Filii we Włodowicach. Uroczystość poprzedziła msza święta koncelebrowana przez proboszcza parafii Św. Bartłomieja we Włodowicach. Na uroczystość przybyli: prezes Małopolskiego Banku Regionalnego S.A. w Krakowie Pan Stanisław Osak, Wójt Gminy Włodowice Krzysztof Szlachta, przedstawiciele samorządu gminy, członkowie zarządu, rady nadzorczej i pracownicy Banku oraz liczne delegacje banków spółdzielczych. W nowej placówce bankowej pracę otrzymały Beata Zagórska i Martyna Całka.

Ustawa Sejmu RP z dnia 7 grudnia 2000 roku wskazała również na potrzebę wzmocnienia kapitałowego banków regionalnych. Szukano różnych rozwiązań. W roku 2001 pojawiła się propozycja łączenia banków regionalnych i utworzenia silnego kapitałowo banku zrzeszającego banki spółdzielcze. Inicjatorem łączenia się banków regionalnych był Bank Południowo – Zachodni we Wrocławiu. Prowadzone rozmowy z wszystkimi bankami regionalnym doprowadziły ostatecznie do powstania tzw. Grupy G-6 – grupy sześciu banków regionalnych deklarujących wolę utworzenia dużego banku zrzeszającego banki spółdzielcze. W skład grupy łączeniowej weszły: Bank Południowo – Zachodni S.A. we Wrocławiu jako bank przyłączający oraz banki przyłączane Dolnośląski Bank Regionalny S.A. we Wrocławiu, Bank Unii Gospodarczej S.A. w Warszawie, Warmińsko – Mazurski Bank Regionalny S.A. w Olsztynie, Bank Regionalny S.A. w Lublinie, Bank Regionalny S.A. w Rzeszowie i Małopolski Bank Regionalny S.A. w Krakowie. Na podstawie uchwał Zebrań Akcjonariuszy łączących się banków regionalnych początkiem 2002 roku został utworzony Bank Polskiej Spółdzielczości S.A., który na swoją siedzibę obrał miasto Warszawę i została zarejestrowany w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem KRS 0000069229.

Bank Spółdzielczy w Szczekocinach w dniu 25 marca 2002 roku w Krakowie podpisał umowę zrzeszenia z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie. Celem umowy jest wzajemna pomoc i współpraca w realizacji zadań statutowych, rozwój i doskonalenie działalności bankowej oraz obrona interesów ekonomicznych i prawnych Banku Spółdzielczego.

W miesiącu marcu 2002 roku Zarząd Banku Spółdzielczego w Szczekocinach postanowił uruchomić kolejną placówkę bankową w Zawierciu. Na potrzeby tej jednostki zostało wynajęte pomieszczenie w budynku Spółdzielni Mieszkaniowej w Zawierciu przy ulicy Broniewskiego 6, które zostało przystosowane na potrzeby Oddziału Banku. Uroczystość otwarcia nowej jednostki poprzedziła msza święta koncelebrowana przez księdza Kazimierza Bednarskiego proboszcza parafii Św. Stanisława Kostki w Zawierciu. Na uroczystość przybyli: Starosta zawierciański Leszek Wojdas, Prezydenci Zawiercia Konrad Imielski, Edward Kłosowski i Ryszard Mach, przedstawiciel Banku Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie Wiceprezes Zarządu Pan Stanisław Osak, członkowie zarządu, rady nadzorczej i pracownicy Banku oraz licznie przybyli mieszkańcy Zawiercia. Obowiązki Kierownika Filii powierzono Pani Annie Kafel, stanowisko księgowej objęła Barbara Madej, kasjerem została Marianna Krajewska, a za działalność oszczędnościową uczyniono odpowiedzialną Urszulę Standerska.

Duża nadpłynność finansowa Banku uzasadniała rozszerzenie działalności statutowej poprzez uruchomienie nowych jednostek organizacyjnych. 01 sierpnia 2005 roku Zarząd Banku Spółdzielczego podjął uchwałę w sprawie uruchomienia Filii w Chruszczobrodzie na terenie gminy Łazy. Na potrzeby działalności Filii wydzierżawiono lokal w pawilonie handlowym w Chruszczobrodzie będący własnością Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Łazach. Dzięki operatywności firmy remontowej BUD-MAL w Łazach w szybkim czasie przeprowadzono niezbędny remont i dokonano przystosowania wynajętego lokalu do potrzeb Banku. W pomieszczeniu Filii Banku zainstalowano także bankomat. Uroczystość otwarcia i poświęcenia nowej jednostki w Chruszczobrodzie odbyła się w miesiącu październiku 2005 roku. Na uroczystość przybyli: Proboszcz Parafii w Chruszczobrodzie, Burmistrz Miasta i Gminy w Łazach Pan Tadeusz Czop, przedstawiciele samorządu gminnego, Zespołu Szkół, Ochotniczej Straży Pożarnej, Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska”, delegacje zaprzyjaźnionych banków spółdzielczych, członkowie zarządu, rady nadzorczej i pracownicy Banku oraz bardzo licznie mieszkańcy Chruszczobrodu i okolic. Obowiązki Kierownika Filii powierzono Pani Ewie Mróz, którą równocześnie uczyniono odpowiedzialną za rozwój działalności oszczędnościowo – rozliczeniowej, kasjerem została Iwona Duda, która przyjęła obowiązki w zakresie rozwoju działalności kredytowej.

W celu rozszerzenia zakresu świadczonych usług przez jednostkę obsługującą Powiatowy Urząd Pracy w Zawierciu Zarząd Banku Spółdzielczego, miesiącu wrześniu 2005 roku, postanowił przekształcić Punkt Kasowy w Zawierciu w Filię Oddziału w Zawierciu oraz przenieść jego siedzibę w bardziej dostępne miejsce dla klientów. W tym celu został wynajęty lokal w budynku Zakładu Gospodarki Mieszkaniowej w Zawierciu przy ulicy Stary Rynek 10, który następnie wyremontowano na potrzeby Banku. Uroczyste otwarcie jednostki i poświęcenie lokalu nastąpiło w dniu 30 grudnia 2005 roku. Poświęcenia lokalu bankowego dokonał Ksiądz Prałat Janusz Mulasz proboszcz parafii w Cudzynowicach zaprzyjaźniony z Bankiem Spółdzielczym .w Szczekocinach. W uroczystościach otwarcia Filii uczestniczyli przedstawiciele władz miasta i powiatu Zawiercie, członkowie zarządu, rady nadzorczej i pracownicy Banku oraz liczni mieszkańcy Zawiercia. Obowiązki Kierownika Filii przyjęła Pani Agnieszka Palińska, którą równocześnie uczyniono odpowiedzialną za rozwój działalności kredytowej, a kasjerem została Dorota Kuczera, którą uczyniono odpowiedzialną za rozwój działalności oszczędnościowo – rozliczeniowej.

Aktualnie Bank Spółdzielczy w Szczekocinach posiada osiem jednostek organizacyjnych i jest bankiem wyposażonym w nowoczesne technologie: bank internetowy, homebanking, SMSbanking, usługi na telefon i inne. Wszystkie jednostki pracują w centralnym systemie informatycznym.